Cách mạng tháng Tám năm 1945 của dân tộc Việt Nam là một trong những sự kiện vĩ đại với tầm vóc và ý nghĩa lớn lao. Với thắng lợi của Cách mạng, nhân dân ta đã đập tan xiềng xích nô lệ của thực dân, đế quốc trong gần một thế kỷ, lật nhào chế độ quân chủ chuyên chế mấy nghìn năm, lập nên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa – Nhà nước công nông đầu tiên trong lịch sử nước ta. Nhân dân Việt Nam từ thân phận nô lệ trở thành người dân một nước độc lập, làm chủ vận mệnh của mình. Đảng ta từ một đảng hoạt động bí mật, bất hợp pháp trở thành một đảng lãnh đạo chính quyền trong cả nước.
Cuốn sách “Cách mạng tháng Tám năm 1945 - Sự kiện, hình ảnh và ký ức” tập hợp những tư liệu quý, những hình ảnh sống động và chân thực để minh họa cho những nội dung sự kiện lịch sử trước và trong khi diễn ra cuộc khởi nghĩa cách mạng tháng Tám năm 1945, khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hòa ngày 2/9/1945. Sách được in khổ lớn 24cm,178 trang, bìa cứng, giấy dầy bóng đẹp, ảnh tư liệu in rõ nét. Sách do Đỗ Hoàng Linh, Nguyễn Văn Dương, Vũ Thị Kim Yến sưu tầm và biên soạn, nhà xuất bản Thông tin và Truyền thông ấn hành năm 2015.
Nội dung cuốn sách gồm 3 phần: Phần I “Quá trình chuẩn bị lực lượng cách mạng và cuộc khởi nghĩa dành chính quyền tháng Tám năm 1945”; Phần II “Một số hình ảnh về xã hội Việt Nam trước cách mạng tháng Tám 1945”; Phần III “Những hồi ức không thể nào quên”.
Với phần I, chúng ta được tìm hiểu khái quát bối cảnh lịch sử, thực trạng xã hội Việt Nam trước cách mạng tháng 8/1945. Lúc này, nhân dân Việt Nam sống dưới chế độ khai thác, bóc lột và thống trị của thực dân Pháp. Về kinh tế, chúng ban hành chế độ thuế khóa vô cùng nặng và vô lý, nhân dân đói khổ. Về văn hóa - giáo dục, chúng thi hành chính sách ngu dân, phản động, lập nhà tù nhiều hơn trường học. Về chính trị, chúng thâu tóm mọi quyền hành, triều đình nhà Nguyễn chỉ đóng vai trò là bù nhìn, chúng bóp nghẹt quyền tự do, dân chủ, đàn áp dã man mọi hoạt động yêu nước của nhân dân ta. Với bối cảnh lịch sử đó, Nguyễn Ái Quốc ra đi tìm đường cứu nước và giải phóng dân tộc theo con đường cách mạng vô sản. Tác giả đã nêu lên quá trình Đảng lãnh đạo cuộc vận động đấu tranh giải phóng dân tộc (1930-1945). Mở đầu là cao trào cách mạng 1930-1931 với đỉnh cao là phong trào Xô Viết - Nghệ Tĩnh, tiếp đến là Phong trào đấu tranh công khai hợp pháp đòi tự do dân chủ (1936-1939). Chuẩn bị khởi nghĩa đấu tranh giành chính quyền (1939-1945) với cao trào kháng Nhật cứu nước - Tổng khởi nghĩa tháng Tám thành công, nước Việt Nam dân chủ cộng hòa ra đời (2/9/1945).
Cũng trong phần I, tác giả trình bày chi tiết cuộc Tổng khởi nghĩa tháng 8 hào hùng của dân tộc. Từ ngày 13-15/8/1945, tại Tân Trào đã diễn ra Hội nghị toàn quốc của Đảng. Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư kêu gọi đồng bào cả nước đứng lên khởi nghĩa dành chính quyền: “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta”. Chiều ngày 16/8/1945, một đơn vị quân giải phóng do đại tướng Võ Nguyên Giáp chỉ huy, xuất phát từ Tân Trào tiến về thị xã Thái Nguyên, mở đầu cho cuộc tổng khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền trong cả nước. Chỉ trong vòng 2 tuần lễ, cuộc tổng khởi nghĩa của nhân dân ta thắng lợi hoàn toàn. Chế độ thuộc địa và chế độ quân chủ từng ngự trị trên đất nước ta bị lật nhào.
Phần II “Một số hình ảnh về xã hội Việt Nam trước cách mạng tháng Tám 1945” từ trang 30 - 147. Đây là phần tư liệu ảnh gồm rất nhiều hình ảnh về xã hội Việt Nam trước cách mạng tháng Tám, trong những ngày tổng khởi nghĩa cách mạng tháng Tám và giành độc lập. Thông qua những hình hình ảnh tư liệu quý giá, cuốn sách đã thể hiện được bối cảnh chính trị xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XIX đến đầu thế kỷ XX từ khi Pháp đánh Đà Nẵng năm 1858. Bạn đọc sẽ không khỏi rùng mình với những bức ảnh những nghĩa quân đứng lên chống Pháp bị thực dân tra tấn dã man, chúng thảm sát, xử trảm, bêu đầu, bắt giam… những người yêu nước. Hình ảnh chân dung những vị lãnh tụ chống Pháp cũng được thể hiện rõ nét, như: Vua Hàm Nghi (1871-1943) vị vua yêu nước trong thời kỳ Pháp thuộc), Hoàng Hoa Thám (1836-1913) lãnh tụ cuộc khởi nghĩa nông dân Yên Thế; Phan Bội Châu (1867-1940) lãnh tụ phong trào Đông Du và tổ chức Việt Nam quang phục hội; Phan Chu Trinh (1872-1926) nhà yêu nước hoạt động chính trị đầu thế kỷ XX…
Cũng trong phần II, bối cảnh Việt Nam trước những ngày tổng khởi nghĩa tháng 8 năm 1945 được thể hiện chân thực bằng những bức ảnh tư liệu, gồm những hình ảnh về lãnh tụ Hồ Chí Minh và sự kiện ra đời Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân ngày 22/12/1944. Nạn đói năm 1945 cũng được cuốn sách thể hiện bằng những hình ảnh xác người dân chết đói chất đống trên đường phố, người dân kéo xe chở những xác người chết đói hay những đứa trẻ chỉ còn da bọc xương lê lết ngoài đường… khiến bạn đọc không khỏi bàng hoàng. Trong những ngày tổng khởi nghĩa cách mạng tháng 8 và giành độc lập lại được thể hiện bằng bức ảnh miêu tả khí thế của quân và dân ta nổi dậy dành chính quyền trên khắp cả nước, từ Hà Nội, Huế, Thái Nguyên, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Sài Gòn, Cần Thơ, Bạc Liêu… Hình ảnh chuẩn bị cho buổi lễ Tuyên ngôn độc lập 2/9/1945 từ bộ quần áo Kaki của Bác mặc trong buổi lễ đến chiếc micro đã truyền đi bản Tuyên ngôn lịch sử cũng được thể hiện chi tiết trong cuốn sách này. Chúng ta hãy lật mở những trang sách để tìm hiểu lịch sử qua những bức ảnh tư liệu quý giá trong phần II của cuốn sách này nhé!
Cuối cùng là phần III “Những hồi ức không thể nào quên”, chúng ta sẽ được đọc lại: Toàn văn Bản tuyên ngôn độc lập ngày 2/9/1945; Tuyên ngôn thoái vị của Bảo Đại; Ký ức thiêng liêng tại căn nhà 48 Hàng Ngang lịch sử; Câu chuyện về chiếc áo Bác Hồ mặc ngày 2/9; Ký ức ngày độc lập; Hồi ức người thiết kế lễ đài độc lập… Những bài viết mang đến cho người đọc những kỷ niệm gắn liền với ngày độc lập dân tộc, những kỷ niệm không thể nào quên về Chủ tịch Hồ Chí Minh, người lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam.
Với nội dung được trình bày rõ ràng, mạch lạc, những bức ảnh tư liệu được trích dẫn chi tiết, cuốn sách “Cách mạng tháng Tám năm 1945- Sự kiện, hình ảnh và ký ức” đã góp phần khắc họa lại những ký ức không thể nào quên về một trong những trang sử vẻ vang nhất, chói lọi nhất, hào hùng nhất của quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam. Để từ đó, mỗi người dân Việt Nam lại nêu thêm tinh thần tự hào dân tộc, khẳng định ý chí quyết tâm trong công cuộc bảo vệ và xây dựng đất nước thời kỳ đổi mới.
Cuốn sách “Cách mạng tháng Tám năm 1945- Sự kiện, hình ảnh và ký ức” hiện đang được phục vụ tại phòng Đọc và phòng Mượn, ký hiệu sách 201001387. Thư viện tỉnh Vĩnh Phúc trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc!
Hải Hà