Chủ tịch Hồ Chí Minh - nhà văn hóa lớn của dân tộc và thế giới;dù sinh thời Người không tự nhận mình là nhà văn, nhà thơ; nhưng Người đã để lại cho dân tộc Việt Nam di sản văn học có giá trị; trong đó phải kể tới những bài thơ chúc Tết đồng bào, chiến sỹ cả nước.
Từ giai đoạn 1942 đến 1969, Người viết 21/22 bài thơ chúc Tếttrên cương vị Chủ tịch nước Việt Nam dân chủ cộng hoà; trong đó có hai bài thơ chúc tết năm Tỵ (Quý Tỵ 1953), (Ất Tỵ 1964) được thể hiện bằng lối văn phong giản dị, mộc mạc nhưng chứa chan tình cảm yêu thương dân với nước; cùng những niềm tin tất thắng vào sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc, xây dựng chủ nghĩa hội, thống nhất Đất nước; nhiều vần thơ của Người còn mang tính dự cảm, sự tiên tri trước vận nước và thời cơ cách mạng.
Xuân Quý Tỵ - 1953, Người viết:
Mừng nǎm Thìn vừa qua,
Mừng xuân Tỵ đã tới.
Mừng phát động nông dân,
Mừng hậu phương phấn khởi.
Mừng tiền tuyến toàn quân
Thi đua chiến thắng mới.
Mừng toàn dân kết đoàn,
Mừng kháng chiến thắng lợi.
Mừng nǎm mới, nhiệm vụ mới,
Mừng toàn thể chiến sĩ và đồng bào,
Mừng phe dân chủ hoà bình thế giới.
Mở đầu, lời thơ hàm ý tổng kết năm qua (năm Nhâm Thìn-1952, là năm thứ 7, quân và dân ta trường kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, liên tiếp giành thắng lợi; đặc biệt là chiến thắng Tây Bắc Thu - Đông giải phóng hoàn toàn một vùng rộng lớn, nối liền nước ta với nước bạn Lào. Còn ở hậu phương, chính sách giảm tô, cải cách ruộng đất vừa được Chính phủ ban hành như luồng gió mới làm nức lòng hàng triệu nông dân) và hân hoan chào đón năm Quý Tỵ - 1953 với niềm tin vào cuộc kháng chiến, cùng phương hướng nhiệm vụ của cách mạng (nông dân đứng lên làm giảm tô, cải cách ruộng đất thắng lợi, tạo động lực cách mạng và niềm phấn khởi của hàng triệu nông dân; tiền tuyến toàn quân thi đua chiến thắng mới). Bài thơ chúc Tết gồm 11 câu, đều mở đầu bằng từ “Mừng” đầy niềm vui và lạc quan tin tưởng vào một tương lai tươi sáng.
12 năm sau, trên cơ sở thực tiễn cách mạng, Tết năm Ất Tỵ 1965 Người viết:
Chào mừng Ất Tỵ Xuân nǎm mới,
Nhà nước ta vừa tuổi hai mươi,
Miền Bắc xây dựng đời sống mới vui tươi,
Miền Nam kháng chiến ngày càng tiến tới,
Đồng bào hai miền thi đua sôi nổi,
Đấu tranh anh dũng, cả nước một lòng,
Chủ nghĩa xã hội ngày càng thắng lợi!
Hoà bình thống nhất ắt hẳn thành công!
Với nhãn quan sâu rộng, lời thơ mở đầu, ghi lại dấu mốc, cùng niềm tin năm 1965 sẽ là một năm vĩ đại (Đảng thân yêu của chúng ta vừa 35 tuổi. Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà tròn 20 năm thành lập 1945- 1965), trong bối cảnh, quân và dân ta đã đánh bại nhiều chiến lược của đế quốc Mỹ ở miền Nam; và xác định miền Bắc là hậu phương vững chắc cho tiền tuyến miền Nam đấu tranh chống đế quốc Mỹ xâm lược; nhân dân hai miền Nam Bắc phải thi đua, quyết tâm vượt qua khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ; hướng tới giải phóng miền Nam, thống nhất Đất nước “Bắc - Nam sum họp xuân nào vui hơn”.
Nội dung thơ Tết (1953; 1965) của Người đã nêu bật vai trò lãnh đạo của Đảng trong cuộc kháng chiến, mối quan hệ gắn kết giữa tiền tuyến - hậu phương trong cuộc chiến tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược. Song, điều đặc biệt hai bài thơ chúc tết năm Tỵ (1953, 1965) của Người viết trong những hoàn cảnh lịch sử đất nước khác nhau; nhưng điểm chung nhất đều chứa đựng về mặt tư tưởng và giá trị khát vọng “Mừng năm mới, nhiệm vụ mới”,“Mừng phe dân chủ hoà bình thế giới”,“Chủ nghĩa xã hội ngày càng thắng lợi”, “Hoà bình thống nhất ắt hẳn thành công”…Lời thơ của Người chỉ là “Mấy lời thân ái nôm na” chúc tết, nhưng đồng thời là lời kêu gọi đồng bào chiến sỹ cả nước hăng hái tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Ngày xuân, ngẫm đọc hai bài bài thơ chúc Tết năm Tỵ (1953, 1965) của Người, để từ đó chúng ta thêm tự hào về một tấm gương cao đẹp - một lãnh tụ thiên tài, một nhà văn, nhà thơ, nhà văn hóa lớn của dân tộc và nhân loại.
Nguyễn Ngọc
TLTK:
https://dangcongsan.vn/tieu-diem/ho-chi-minh-con-nguoi-vi-hoa-binh-danh-nhan-van-hoa-kiet-xuat-621825.html
https://bqllang.gov.vn/tin-tuc/tin-tong-hop/2090-22-bai-tho-chuc-t-t-c-a-bac-h.html
https://hochiminh.vn/book/tac-pham-ve-ho-chi-minh/tac-pham-trong-nuoc/nhung-bai-tho-chuc-tet-cua-chu-tich-ho-chi-minh-376