Nhắc đến Tô Hoài, không ai không nhớ đến Dế mèn phiêu lưu ký. Song, mảng văn dành cho thiếu nhi của ông không chỉ có vậy mà ông còn viết rất nhiều tác phẩm khác. Cuốn sách “Những truyện hay viết cho thiếu nhi”là một cuốn truyện như thế.

“Những truyện hay viết cho thiếu nhi”của nhà văn Tô Hoài thuộc thể thoại truyện đồng thoại, bao gồm nhiều truyện ngắn, mỗi truyện là một thế giới đầy màu sắc, âm thanh và ẩn chứa bao điều thú vị: “Đám cưới chuột”, “Võ sĩ bọ ngựa”, “ Hai con ngỗng”, “Vện ơi Vện”, “ Bàn quý và ngựa con”, “Mùa xuân đã về đấy”… Mỗi truyện đều có những hình ảnh minh họa, bắt mắt và có giá trị cao bởi nội dung giáo dục mà nó chuyển tải. Nhà văn không chỉ kể ra những câu chuyện cho vui mà còn đan lồng vào đó những bài học rất có ý nghĩa trong cuộc sống. Truyện của ông hay ở chỗ, nếu thiếu nhi đọc thì rõ ràng dành cho chúng, còn khi người lớn đọc, thì họ thấy được cái thâm thúy, cái suy ngẫm của câu chuyện bằng chính cái thâm thúy mà họ có được, bằng suy ngẫm qua chính những gì họ trải nghiệm.

Tác phẩm đầu tiên trong tập truyện là truyện “Đám cưới chuột”. Dưới tiêu đề truyện, tác giả có ghi rõ “Viết theo truyện tranh Chuột ngày tết”. Đây là một tác phẩm vô cùng thú vị. Nhân vật chính của truyện là Chuột nhắt, một chú chuột bé nhỏ thường bị người lớn dè bỉu là bẩn thỉu, cụt đuôi, gian xảo… và không cho con cái chơi cùng nhưng thực chất chú lại là một đứa trẻ ham học. Chuột nhắt đã ăn học ngay tại nhà thầy đồ, hết lớp nọ đến lớp kia. Tới khoa thi, Chuột Nhắt đứng vào hàng thứ ba, tên chú được ghi trên bảng vàng khiến cha mẹ tự hào. Từ ấy, mọi người đều thay đổi thái độ, không ngớt lời khen ngợi chú. Họ hàng nhà chuột dự định làm lễ rước Chuột nhắt vinh quy bái tổ. Thế nhưng, ngặt một mỗi, trong làng có lão mèo tham lam độc ác, khi lão Mèo nghe tin Thử ông (chuột ông), Thử bà (chuột bà) sắp rước vinh quy cho con trai thì lão khấp khởi mừng thầm. Thế nào nhà Chuột chẳng phải lễ lạt đút lót hậu hĩnh, không có thì lão sẽ phá. Chiều hôm ấy, nhà Chuột đem lễ vật thịnh soạn dâng lên ông Mèo. Có thế ông mới để cho đám rước được yên ổn. Đám đi dâng lễ ông Mèo cũng trịnh trọng như một đám rước. Mèo đã nhận lễ vật, ấy vậy mà vào ngày làm lễ rước vinh quy của quan cử tân khoa, đám rước đang trịnh trọng, trang nghiêm thì mèo ta ngoao lên một tiếng: -“Meo! Meo!Meo!” làm cho họ hàng nhà chuột chạy toán loạn. Mãi cho đến xế trưa, họ hàng nhà chuột mới dám thò mặt ra đi tìm cậu cử tân khoa để tiếp tục làm đám rước. Khi cả đám xúm vào dựng kiệu của cậu cử thì thấy cậu nhăn nhó mặt mõm, không thể ngồi được. Chuột nhắt bị sai khớp chân và kể từ đấy thành tật, một chân sau đi bước thậm thọt.

Được thời gian, chuột ông và chuột bà tính chuyện cưới vợ cho Chuột nhắt. Gia đình nhắm cho chuột Nhắt cô con gái của ông viên ngoại Chuột Chù. Qua bước thử tài, cha con viên ngoại đã đồng ý. Tuy nhiên có kẻ xấu mách nước ông viên ngoại là Chuột nhắt bị thọt chân thế là cha con chuột chù lại khước từ đám cưới. Sau chuyệt ấy, Chuột nhắt lại đâm ra oán hận ông viên ngoại.

Chưa hết, tai họa lại một lần nữa ập đến khi mèo ta nghe phong thanh chuyện Chuột nhắt lấy vợ, lại đến nhà chuột hạnh họe vòi vĩnh, thò chân quào một phát khiến Thử bà tắt thở. Sau sự kiện ấy, Chuột nhắt càng đổ vấy tội lên đầu cha con Viên ngoại.

Một ngày kia, Chuột Nhắt nghe người ta đồn rằng ở bên kia cánh đồng có ông Chuột Cống là một tay lão luyện giang hồ. Ông ta có nghĩa khí, có chí làm việc lớn. Ông lại võ nghệ cao cường. Ông giao du với nhiều bè bạn bốn phương thiên hạ. Chuột nhắt lần mò đến hang Chuột cống xin vào yết kiến. Chuột Nhắt kể lể việc đau đớn nhà mình và mối thâm thù với lão viên ngoại. Nghe xong Chuột Cống đã khuyên nhủ: “Đầu tiên, anh vinh quy ỏm tỏi, đó là một sự huyên hoang vô ích. Về sau, anh lại hý hửng muốn lấy vợ. Chao ôi! Làm như ở trên đời này, một thanh niên chưa có vợ, chẳng thể sống được hay sao? Phải lập thân trước đã chứ! Anh nên quên cái lão viên ngoại tráo trở, cái cô Chuột Chù đỏng đảnh kia đi. Đừng bao giờ nghĩ rằng họ đã làm hại nhà anh. Đã nghĩ thì phải suy lên tận ngọn. Anh phải tự hỏi anh rằng bởi đâu mà chân anh thọt, bởi đâu mà mẹ anh chết. Bởi đâu mà họ nhà Thử chúng ta phải khổ sở đến thế này? Chỉ bởi tại thằng Mèo. Phải đánh đổ cho kì được thằng Mèo”. Chuột Nhắt hiểu ra sự tình. Từ đấy, có một lý tưởng để theo, một nghĩa vụ để làm và không ngừng phấn đấu.

Với lối kể chuyện hóm hỉnh, hấp dẫn, chất liệu dân gian đậm đà đến những bài ca dao trữ tình, hài hước, những câu đố dân gian được đưa vào câu chuyện, tác giả đã vun bồi cho trẻ thơ niềm đam mê văn hóa dân tộc.Thông qua câu chuyện này, Tô Hoài muốn gửi gắm đến các bạn nhỏ thú vui thả trí tưởng tượng bay bổng, đồng thời gửi gắm nhiều bài học sâu sắc. Thứ nhất, Chuột Nhắt từ chỗ sinh ra không cao to xinh đẹp, bị người ta khinh bỉ, nhưng bằng nỗ lực học tập, đã khẳng định được bản thân, khiến mọi người từ khinh ghét chuyển sang tôn trọng, đó là bài học về sự nỗ lực. Thứ hai, Chuột Nhắt từ chỗ oán hận Viên ngoại Chuột Chù đến chỗ nhận ra kẻ thù thực sự là loài mèo, đó là bài học về việc cần sáng suốt nhận ra đâu là căn nguyên của mọi việc, không ghét bỏ nhầm người. Thứ ba, họ nhà chuột dẫu có lo lót cho lão mèo nhưng vẫn không tránh khỏi tai họa. Đó là lời nhắc nhở chúng ta phải khôn ngoan khi đối đầu với kẻ ác, đừng lo lót, nịnh nọt rồi cũng uổng công.

Đây chỉ là một trong số rất nhiều câu chuyện trong tập “Những truyện hay viết cho thiếu nhi” của nhà văn Tô Hoài. Một câu chuyện về loài vật nhưng phảng phất hơi thở cuộc sống thường ngày của chúng ta. Không chỉ thiếu nhi mà cả người lớn cũng rất thích đọc truyện của ông. Hãy nhanh chóng cầm trên tay cuốn truyện này để được nhâm nhi thưởng thức các nhân vật đa dạng. Một chàng võ sĩ bọ ngựa “hợm hĩnh”. Một chàng mèo mướp có bộ lông “mờ mịt như tro bếp phủ lên”. Anh ri đá thích “nựng vợ”, chăm chỉ xây tổ ấm. Anh chim sẻ thích “to hó đứng ở đầu nhà”. Những ả Nhà Trò ưa “khóc tỉ tê”. Một mụ ngan “đần độn đến phát ghét” …

          Sách do Nhà xuất bản Kim Đồng phát hành năm 2019. Sách dày 302 trang, khổ 20,5cm.

Thư viện tỉnh trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc!

Mã số ký hiệu: 204002972-75; phục vụ tại kho Lưu động thư viện tỉnh.

                                                                                   Hoàng Thị Thanh Bình